สัญชาติญาณการรับรู้
ความเข้าใจผิดหลายอย่างเชื่อว่าคนทำงานในเมือง อาศัยอยู่ตึกสูงๆ มีการศึกษา จะสามารถอยู่ภายใต้สภาวะฉุกเฉินได้ดี สามารถควมคุมมันได้ แต่ 30 ปี ที่ผ่านมา นักวิจัยได้ดำเนินการจัดศึกษาและพยายามที่จะอธิบายลักษณะของคนในสถานการณ์ไฟไหม้ แต่การวิจัยพฤติกรรมของไฟที่เกี่ยวข้องกับมนุษย์ก็ไม่ได้รับความสนใจ และ มุ่งเน้นไปที่อิทธิพลของสิ่งแวดล้อมและสังคมที่มีต่อพฤติกรรมของมนุษย์ และน้อยมากที่จะพูดถึงพฤติกรรมของคนกับสถานการณ์ไฟไหม้ อย่างไรก็ตาม เมื่อคนเราต้องเผชิญกับสถานการณ์ไฟไหม้มักจะทำหนึ่งในสิ่งต่อไปนี้:
1.ไม่ดำเนินการใด (ไม่สนใจหรือไม่ยอมรับความหมาย
2.สิ่งที่เกิดขึ้น ไม่ใช่บ้านฉัน….ไม่ใช่ธุระของฉัน…ไม่ใช่ญาติฉัน)
3.รอข้อมูลเพิ่มเติม (มีอะไรเกิดขึ้นที่ไหนอย่างไร)
4.ตรวจสอบหรือสำรวจสถานการณ์ พฤติกรรมไทยมุง
5.เตือนคนอื่น ๆ
6.ใช้สั่งสอนผู้อื่น
7.อพยพคนออกจากที่เกิดเหตุ (หนี)
8.ต่อสู้กับไฟ
9.ตื่นตกใจ (ล้มเหลวต่อการตอบสนองเหตุฉุกเฉิน )
และคนส่วนใหญ่ก็จะตราระเบียบ แนวทางของตนเอง ตัดสินใจและกระทำสิ่งที่กล่าวมาข้างต้น จากการตีความ การรับรู้ การรวบรวมข้อมูล แล้วทำไมเราต้องมาพูดถึงและทำความเข้าใจพฤติกรรมของคนกับไฟ เหตุผลหลักสำคัญก็เพื่อจะช่วยให้ การออกแบบอาคารช่วยการอพยพ จัดแผนฝึกอบรม และระบบความปลอดภัยเพื่อให้แน่ ใจว่าคนจะไม่ได้รับอันตรายจากไฟไหม้ ไม่ว่าเราเราจะอยู่บ้านหรือที่ทำงาน ต้องมีการวางแผนและเตรียมความพร้อม ที่จะตอบสนองอย่างสร้างสรรค์ในสถานการณ์ไฟไหม้ โดยมีการฝึก ขั้นตอนการอพยพ
พฤติกรรมของบุคคลในสถานการณ์ไฟไหม้
การรวบรวมข้อมูลเป็นหนึ่งในที่สุดพื้นฐานของกิจกรรมของมนุษย์ทั้งหมดจะแช่อยู่ในโลกทางกายภาพที่มีขึ้นไม่รู้จักจบและบางคนอาจ เกิดการต่อต้านในข้อมูลหรือนึกเถียงขึ้นในใจกับข้อมูลที่ตัวเองได้รับ ก็เนื่องจากเราได้พัฒนาโครงสร้างทางชีวภาพมีความซับซ้อนสูงและกระบวนการทางความคิด สำหรับการจัดระเบียบจัดการและการปฏิบัติตามข้อมูลที่ได้รับ(ได้รับการศึกษาสูง)ดังนั้นคนกลุ่มนี้ก็จะเชื่อมั่นในกระบวนการจัดการที่ดีของตนเอง แต่สิ่งที่เกิดขึ้นตัวเราแทบจะไม่ได้รับแจ้งให้ทราบล่วงหน้า ว่าอีกไม่กี่นาทีข้างหน้าไฟจะไหม้ เพราะมันเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว
วิศวกรด้านอัคคีภัยต้องแน่ใจว่าผู้คนที่ทำงานหรืออาศัยอยู่ในอาคารสูงๆทั้งหลายตระหนักถึงอันตรายที่อาจเกิดสถานการณ์ไฟไหม้ดังนั้นวิศวกรด้านอัคคีภัยต้องมีความเข้าใจความซับซ้อนของวิธีการที่คนเรารับรู้ได้อย่างไรว่าเกิดไฟไหม้สัญญาณที่ชัดเจนของไฟไหม้เช่น
…ควันที่มองเห็นหรือกลิ่นควันการแผ่รังสีความร้อนและการพาความร้อนจากไฟไหม้ว่าอยู่ใกล้หรือarcing ประกายไฟหรือเปลวไฟที่มองเห็นแน่นอนผลก่อให้เกิดอันตรายต่อร่างกายคนเราก๊าซคาร์บอนมอนออกไซด์หรือสารพิษอื่น ๆ ในควันอาจทำให้เกิดการขาดออกซิเจนและหมดสติ แล้วอะไรเป็นสัญญาณที่ชัดเจนของการเกิดไฟไหม้ระฆังแตรหรือสัญญาณเตือนอื่นๆ ดังขึ้นไฟฟ้าดับ สัญญาณโทรศัพท์ถูกตัดผู้คนเริ่มมีการเคลื่อนไหวทันทีวิ่งตื่นตกใจออกจากที่เกิดเหตุบางสถานการณ์บางบริบทการตอบสนองของคนต่อเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น ด้วยความหลากหลายทางความคิดคนจะเห็นอันตรายจากไฟไหม้และมีการตอบ สนองอย่างถูกต้องก็คือการติดตั้งระบบเครื่องกลหรือไฟฟ้าในการตรวจสอบไฟไหม้ระบบสัญญาณเตือนไฟไหม้จะช่วยลดระยะเวลา และสามารถค้นหาจุดต้นเพลิงได้อย่างรวดเร็ว แต่คนเราจะตอบสนองกับสัญญาณเตือนก็ต้องได้รับการฝึกอบรมและเข้าใจถึงกระบวนการขั้นตอนการปฏิบัติในลำดับต่อไป
ระบบเตือนภัยไฟไหม้สามารทำให้ผู้คนที่อาศัยอยู่ภายในตัวอาคารสามารถอพยพ ได้ทันท่วงทีตามหลักมาตรฐานสากลสำหรับการส่งสัญญาณการอพยพไฟไหม้ – ISO 8201 และมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่เจ้าของอาคารต้องดำเนินการติดตั้งอุปกรณ์สัญญาณเตือนไฟไหม้ และท่อน้ำดับเพลิงในอาคาร
การตีความข้อมูล
คุณเชื่อไหมว่าคนเราความสามารถในการจัด ระเบียบและตีความแบบไดนามิกที่ซับซ้อนจากข้อมูลที่ขัดแย้งกันและไม่สมบูรณ์หรือ ไม่ถูกต้องได้อย่างง่ายดาย และมีประสิทธิภาพเหนือคอมพิวเตอร์เสียอีก หลายปีที่ผ่านมานักจิตวิทยา ศึกษาองค์ความรู้ของมนุษย์ในสภาพแวดล้อมที่ เทคโนโลยีที่ซับซ้อนได้พัฒนากระบวนทัศน์ใหมสำหรับการทำความเข้าใจวิธีการ ที่คนจัดระเบียบและตีความข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับสภาพแวดล้อมของพวกเขา ทำให้เห็นว่าคนเราวิเคราะห์หรือการตัดสินใจสิ่งที่เกี่ยวข้องน้อยมาก และมันอธิบายได้ว่า การฝึกอบรมและประสบการณ์ของคนเราเป็นปัจจัยที่กำหนดพฤติกรรมของคนการพัฒนาการทดสอบ ที่บรรลุผลดีที่สุดเป็นแบบจำลองการตัดสินใจกระบวนการที่โดดเด่นก็คือ สถานการณ์ที่กดดันเวลาการรับรู้สถานการณ์เป็นคำที่ใช้เพื่ออธิบายว่าคนสามารถตีความข้อมูลที่ได้รับจากสภาพแวดล้อมอย่างไร แสดงให้เห็นถึงความตระหนักในสถานการณ์การจัดเรียงสถานการณ์จากมุมมองของตัวเองของแต่ละคนข้อมูลที่ไม่สอดคล้องหรือคลุมเครือ ของเหตุการณ์ก็จะเป็นตัวกำหนดพฤติกรรมและการกระทำของคนเราและสิ่งที่เราต้องทำเมื่อเกิดเหตุเพลิงไหม้ขึ้น ก็คืออพยพอย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพแต่จะทำได้ก็ต้องอาศัยการฝึกอบรมที่เหมาะสมเพื่อรู้ถึงขั้นตอนการอพยพ การกำหนดหน้าที่ของคนที่อยู่ในตัวอาคาร เพื่อตอบโต้กับเหตุฉุกเฉิน หรือเรียกอีกอย่างว่าแผนการอพยพนั้นเอง
รูปแบบเกี่ยวกับพฤติกรรมของมนุษย์
เมื่อมีเหตุเพลิงไหม้เกิดขึ้นคนหรือมนุษย์เราจะแสดงพฤติกรรมหรือนิสัยออกมาเพื่อตอบสนองกับ สถานการณ์เพลิงไหม้เพื่อการเอารอดและรับมืออย่างมีประสิทธิภาพเพื่อลดผลกระทบที่เกิดขึ้น มันจึงมีรูปแบบที่พอสังเกตุได้
แบบที่ 1 คนไม่มีเหตุผล: พฤติกรรมของมนุษย์ก็คือความคิดของความหวาดกลัวเมื่อต้องเผชิญกับภัยไฟไหม้ร้ายแรง เกิดความเครียดทางอารมณ์ ไม่สามารถวิเคราะห์หรือไต่ตรองว่าสถานการณ์ที่ตัวเองเผชิญอยู่นั้นมีควาวมเสี่ยงมากน้อยเพียงใด
แบบที่ 2 คนเอาแต่ใจ: คนที่อยู่ในสถานการณ์แต่อยู่ในสถานการณ์ที่เป็นอันตรายน้อยกว่าคนอื่น จะแสดงอาการก้าวร้าวหรือไม่พอใจหากตนเองไม่ได้รับความช่วยเหลือก่อน เพราะจะดูว่าเจ้าหน้าที่ดับเพลิงหรือคนอื่นๆจะช่วยอีกคนหนึ่งหรือคนอืนๆที่ได้รับบาดเจ็บหรือตกอยู่ในสถานการณ์ที่อันตรายกว่า
แบบที่ 3 คนที่ไม่แน่นอน: คือคนที่ไม่สามารถปฏิบัติตามขั้นตอนการที่ดีที่กำหนดไว้ได้ ไม่สามารถจัดลำดับขั้นตอน แต่จะกระทำต่างจากคนอื่นๆ
แบบที่ 4 คนที่ไม่น่าเชื่อถือ: เนื่องจากการกระทำของบุคคลไม่สามารถคาดการณ์ เพราะเราไม่สามารถรู้ถึงความคิดของคนอื่นได้ในสถานการณ์ไฟไหม้ อาจมีคนหลายคนทำในสิ่งที่คนส่วนใหญ่หรือคนในสังคมไม่ทำ เนื่องจากมั่นใจในกระบวนการคิดของตนเอง จากข้อมูลที่ตนเองมีและคิดว่าตนเองคิดและทำได้ดีกว่าคนอื่น ด้วยสถานการณ์ที่รวดเร็วถูกกดดันด้วยเวลา ก็ยากที่จะปรับความคิดใหม่
แบบที่ 5 คนที่อย่างน้อยป่วยทราบ: คนกลุ่มนี้มักจะขาดความเข้าใจหรือมีความเข้าใจผิด ว่าความรุนแรงหรืออันตรายจากไฟไหม้นั้นรุนแรงและอันตรายมากน้อยเพียงใด ทำให้การตัดสินใจในการตอบโต้เหตุการณ์นั้นล่าช้า
อิทธิพลขององค์กรกับการตัดสินใจเมื่อเกิดเหตุเพลิงไหม้
เนืองจากคนเราอาศัยอยู่รวมกันเป็นกลุ่ม สังคมจึงมีอิทธิพลต่อการแสดงความคิดเห็น การประพฤติปฏิบัติ การรับรู้ข่าวสารหรือข้อมูล การศึกษาวิจัยในกรณีเกิดเหตุไฟไหม้ได้แสดงให้เห็นว่าหน่วยงานหรือองค์กรนั้นมีอิทธิพลอย่างมากต่อการกระทำของผู้คน การกระทำเหล่านี้รวมถึง:
พฤติกรรมหลีกเลี่ยง คนกลุ่มนี้จะมีข้อมูลและเทคนิควิธีคิดที่แตกต่างจากกลุ่มหรือสังคม กิจกรรมอันเป็นสาธารณะจะไม่เข้าร่วม และหากเมื่อเกิดเหตุไฟไหม้ขึ้นเมื่อมีการอพยพ จะมีวิธีการหลีกเลี่ยง ไม่สามารถควบคุมได้เหมือนกับคนอื่นๆ
พฤติกรรมความร่วมมือ คนเราหากได้รับความสนใจและเป็นที่ยอมรับว่าสามารถทำ แก้ไขสถานการณ์ได้จากกลุ่มหรือสังคม คนก็จะตอบสนองออกมาในรูปแบบความร่วมมือ ที่เห็นเป็นรูปธรรมก็คือเมื่อเกิดไฟไหม้ความรวดเร็วในการอพยพหนีไฟก็จะกระทำได้อย่างรวดเร็ว
พฤติกรรมมุ่งมั่น เมื่อคนได้เริ่มมีส่วนร่วมในพฤติกรรมหรือกิจกรรมที่สังคมยอมรับ มันก็จะก่อเกิดแรงขับเคลื่อนขึ้นภายใน เพื่อรักษาเป็นมาตรฐานการปฏิบัติ ไม่ให้ถูกตำหนิหรือว่าจากกลุ่มในสังคม
พฤติกรรมบทบาท คนที่อยู่ในองค์กรและกำหนดให้มีบทบาทสำคัญเป็นวิธีที่สำคัญของการทำให้มีความรู้สึก กระตุ้นการตอบสนองต่อสถานการณ์ฉุกเฉินได้ดี หากมีการอพยพแม้ไม่ได้มีการวางแผนไว้ล่วงหน้าก็ตาม
วิศวกรและนักออกแบบอาคาร จะต้องตระหนักถึงอิทธิพลของพฤติกรรมทั้งหมดที่กล่าวมา เพื่อหลีกเลี่ยงความล่าช้าในการอพยพหนีไฟ และเพื่อให้แน่ใจว่าทุกคนที่อยู่ในตัวอาคารที่มีเหตุเพลิงไหม้ สามารถออกสู่ข้างนอกได้อย่างปลอดภัย